Dit is in feite de eerste stap geweest op een steeds gladder wordende helling. In theorie mag het mooi klinken om iedereen te herdenken die in conflicten zijn gevallen, maar dat gaat voorbij aan de zin van de originele herdenkingen. De Tweede Wereld Oorlog was geen conflict maar een algemene menselijke ramp die voortkwam uit de imperialistische doelen van een aantal verschillende staten. Het fascisme was de aanstoker van deze oorlog, en daarom ook werd het een bevrijdingsoorlog tegen het fascisme. Precies aan dit feit mag nooit voorbij gegaan worden. Deze oorlog was heel anders van karakter dan de conflicten die er intussen zijn geweest en daarom ook is het van belang om juist deze oorlog en haar slachtoffers te blijven herdenken.
Maar de autoriteiten hebben duidelijk een ander idee. Steeds opnieuw worden proefballonnetjes opgelaten om te zien of het mogelijk is de herdenkingen te verbreden en te veranderen zodat het karakter van de Tweede Wereld Oorlog meer naar de achtergrond verdwijnt. Een voorbeeld is dat afgelopen 4 Mei bijna een gedicht over een dode SSer op De Dam in Amsterdam werd voorgelezen. Pas nadat een aantal organisaties dreigden de herdenking te boycotten werd het gedicht teruggetrokken. Dan was er de geschiedenis in Vorden waar een eigenwijze burgermeester het onzalige idee kreeg om op de 4de Mei ook Duitse soldaten te herdenken. Joodse organisaties waren gedwongen om dit via de rechter te voorkomen. Ondanks dit alles wil de burgemeester in beroep gaan tegen de beslissing van de rechter, die het herdenken van Duitse soldaten verbood.
Het toppunt van dit alles werd recentelijk in Geffen bereikt. Daar was een idioot, er is geen ander woord voor te vinden, op het idee gekomen om op een nieuw oorlogsmonument de namen van Duitse soldaten te vermelden naast de namen van de slachtoffers. Als of er geen verschil bestond. Het idee was dat eigenlijk iedereen die was omgekomen slachtoffer van de oorlog was. Het noemen van al de namen moest verbroederen. Daar heb je dat woord weer. Weer kwam er een storm van protest, vooral uit Joodse hoek en de gemeente moest bakzeil halen. Het monument staat er nu zonder de namen. Maar ook dit incident kreeg nog een staartje. Een priester had tijdens een kerkdienst de brutaliteit om toch alle namen voor te lezen tijdens een dienst zonder onderscheid tussen slachtoffers en daders. Uiteindelijk was het bisdom gedwongen om excuses aan te bieden voor het onacceptabele gedrag van de man.
Zo zien we hoe de vervlakking toeslaat. Het zijn ook geen incidenten meer. Er is duidelijk een regie die aangeeft dat we geen verschil meer moeten maken. Iedereen die omkwam moet als slachtoffer worden gezien, schijnt de denkwijze te zijn. Blijft de vraag waarom? Er zijn verschillende verklaringen mogelijk. Ten eerste is het duidelijk dat het systeem de ideologische kant van de Tweede Wereld Oorlog naar de achtergrond wil dringen. Dat doe je door alleen nog maar slachtoffers te zien en geen daders. Immers als er daders zijn wil je weten hoe die tot hun daden zijn gekomen. Dat het fascisme hier achter zat wil men in het vergeetboek laten verdwijnen. Het systeem is een meester in geschiedvervalsing. Als Communisten maken we dat al sinds 1945 mee. Alleen onder dwang wordt de rol van de CPN in het verzet genoemd. Als het echt niet anders kan, en vaak dan nog wordt het in het negatieve getrokken.
In wat er nu aan de hand is nemen de Nederlandse autoriteiten de tactiek over die in Duitsland de laatste jaren erg populair is geworden. Kort na de oorlog zwegen de Duitsers alles dood. Ze gaven wel toe dat er dingen waren gebeurd, maar zelf wisten ze daar niets van dus waren ze ook niet verantwoordelijk. Er kon dus maar beter over gezwegen worden. In de laatste 20 jaar gaat het anders. Ze willen tonen dat ze het verleden wel degelijk aan het verwerken zijn en in plaats van zwijgen laten ze alle gruwelijkheden van de oorlog zien. Maar dan wel van beiden kanten. Het commentaar is dan dat het vreselijk is wat er is gebeurd en dat het nooit meer mag gebeuren. Maar dat er verschil is tussen daders en slachtoffers wordt minimaal benoemd. Eigenlijk wordt iedere gevallene als slachtoffer gezien. Dat iemand voor dit alles verantwoordelijk was en de eerste stappen had gezet blijft op de achtergrond. En als er al een dader wordt benoemd is het de Hitlerkliek zelf, die allemaal al lang dood zijn en dus makkelijk weg te zetten als de misdadigers, die ze natuurlijk waren. Dat anderen ook schuld hadden wordt niet gezegd.
Nederland probeert nu een beetje hetzelfde te doen. Dingen als vrijheid en verbroedering worden abstract gemaakt zodat het ware karakter van de oorlog buitenschot blijft. Een tweede verklaring zou kunnen zijn dan men af wil van het beeld van oorlog als een verschrikking. Door de crisis en het mislukken van het Euro project wordt er ook binnen Europa weer een verhoogde concurrentiestrijd gevoerd. In een eerder artikel spraken we al over onderdrukte en onderdrukkende landen. Het is niet zo moeilijk om dit soort praktijken weer tot een oorlog op te drijven. Ook het toenemende nationalisme kan daarin een rol spelen.
Het juiste standpunt in dit alles is om de vastgestelde vorm van de herdenkingen te handhaven en de herdenkingen te beperken tot de Tweede Wereld Oorlog. Ander conflicten kunnen op andere wijzen en andere dagen worden herdacht. Het fascisme, de moord op 6 miljoen Joden, de enorme offers van de Sovjet Unie en de ongelooflijke vernietiging maken de Tweede Wereld Oorlog tot een uitzonderlijke oorlog, die ook op uitzonderlijke wijze herdacht moet worden. Gelijktijdig is het een waarschuwing aan alle oorlogshitsers en het systeem in het algemeen. Wij zullen nooit meer accepteren dat de mensheid door het imperialisme op dergelijke wijze wordt afgeslacht. Dat moet de kern zijn van het herdenken en ook het voeren van oppositie tegen nieuwe conflicten die door het systeem worden uitgelokt en opgevoerd als noodzakelijk. De enige noodzaak is het verdwijnen van het imperialisme, dan verdwijnen ook de conflicten en oorlogen. Herdenken heeft dus toekomst, maar alleen als we het op de juiste en gepaste wijze doen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten