Het is deze week precies 25 jaar geleden
dat 96 Liverpool voetbalsupporters om kwamen tijdens een beker halve finale in
het stadion van Sheffield Wednesday, Hillsborough. Gelijktijdig was deze ramp
het begin van een gevecht tussen de mensen in Liverpool en het complete Britse
systeem. Een gevecht dat nog steeds voortduurt, ook vandaag nog. De
overwinning, als je daar tenminste van kunt spreken na een ramp, is intussen
binnen, maar het gevecht gaat nog steeds door. Tot het bittere einde.
De Hillsborough ramp voltrok zich op
zaterdag 15 april 1989, in het stadion van Sheffield Wednesday waar Liverpool
tegen Nottingham Forest speelde in de halve finale van de FA Cup. Het was het
einde van de jaren 80, toen Thatcher nog oppermachtig was en het Britse
kapitalistische systeem continue aanvallen uitvoerde tegen de arbeidersklasse.
Sheffield, de plaats van de ramp, ligt in het zuiden van Yorkshire, het gebied
waar zich de grootste veldslagen hadden afgespeeld tijdens de
mijnwerkersstaking 5 jaar eerder. Het Noorden werd door de regering als een
reusachtige achterbuurt beschouwd, dat alleen diende om te worden uitgebuit en
dat massawerkloosheid als dank kreeg. Dat er hier ook mensen van vlees en bloed
woonden interesseerde niemand in Londen. Om de Hillsborough ramp en de nasleep
goed te kunnen begrijpen zijn dit onmisbare feiten.
Over de ramp zelf is veel geschreven
en gezegd; dit zijn de feiten op een rijtje. Omdat er wegwerkzaamheden waren
tussen Liverpool en Sheffield arriveerden veel Liverpool fans laat in
Sheffield. Normaal gesproken werd in zo’n situatie de aftrap een kwartier
uitgesteld. Dit om gedrang en andere problemen te voorkomen. Deze keer gebeurde
dit niet omdat de bureaucraten van de Engelse voetbalbond besloten dat de twee
halve finales gelijktijdig moesten beginnen. De andere wedstrijd werd in
Birmingham gespeeld. Het was een beslissing met verstrekkende gevolgen, want nu
ontstond er wel degelijk gedrang buiten het stadion. De politie van Zuid
Yorkshire, die dit in goede banen had moeten leiden, deed een tijd lang niets
tot de leiding opdracht gaf om een hek te openen. Dit was het begin van de
tragedie, want hele stromen fans konden nu naar binnen zonder verdere controle of
begeleiding. Zo als je zou verwachten koos iedereen de kortste weg naar het
veld en kwamen de meesten in de middelste van 3 zogenaamde kooien terecht. Dit
vak werd zo vol dat mensen stikten, onder de voet gelopen werden of gewoon
platgedrukt. Uit deze paar zinnen valt al op te maken waar de
verantwoordelijkheid lag.
Maar het ging nog verder. Terwijl het
sterven in het vak al was begonnen deed de politie niets en liet de wedstrijd
gewoon beginnen. Mensen die probeerden te ontsnappen werden zelfs teruggedreven
het vak in. Pas toen Liverpool supporters het recht in eigen hand namen en het
veld op gingen moest men toegeven dat er iets aan de hand was en werd het spel
stilgelegd. De reddingsoperatie kwam heel laat en moeilijk op gang en constant
werden er fouten gemaakt door de politieleiding, die tot chaos was vervallen.
Hierdoor stierven nog meer mensen die gered hadden kunnen worden. Uiteindelijk
waren er 96 doden te betreuren plus nog vele gewonden en getraumatiseerde
mensen die niet konden verwerken wat ze hadden gezien.
De politie, maar al te goed op de
hoogte van de fatale fouten die ze zelf had gemaakt, startte meteen een
operatie om de Liverpool fans in diskrediet te brengen en zich zelf schoon te
praten. Eerst werd gezegd dat de fans zelf het hek hadden geforceerd, maar dit
werd na het opduiken van bewijzen snel teruggetrokken. Toen werd er beweerd dat
dronken fans het vak hadden bestormd. Vanaf de eerste minuut wilde de politie
aangeven en bewijzen dat de fans zelf schuldig waren aan de ramp en dus ook aan
het grote verlies aan levens. Van de slachtoffers, zelfs de kinderen, werd
bloed afgenomen, in een poging om te bewijzen dat ze dronken waren geweest.
In de dagen die volgden werd dit
verhaal steeds opnieuw naar buiten gebracht. De politie sprak met de pers en
strooide constant met leugens. De rioolkrant The Sun bracht een groot verhaal
dat “Liverpool vandalen” de ramp zelf hadden veroorzaakt en nu probeerden om de
oprechte politie de schuld te geven. De verhalen in het stuk kwamen van de
politie en conservatieve politici die zich achter de politie opstelden. Terwijl
Liverpool rouwde, nam de leugenfabriek steeds grotere vormen aan. Tijdens de
onderzoeken werd besloten dat de fans een ongeluk ten offer waren gevallen. Van
kritiek op de politie, Sheffield Wednesday en de verantwoordelijke politici was
geen enkele sprake. Zeker waren er ook politieagenten die het ware beeld
beschreven. Maar zij werden onder druk gezet om het verhaal van de leiding te
volgen, en als ze dat niet deden werden hun verklaringen gewoon veranderd door
onderzoekende collega’s. We kunnen dus gerust vaststellen dat er sprake was van
een enorme samenzwering waarvan de slachtoffers, hun nabestaanden en eigenlijk
heel Liverpool slachtoffer werden gemaakt. De strijd voor de waarheid leek
hopeloos en niet te winnen.
Precies dat was ook de uitkomst die
het systeem steeds opnieuw schetste. De nabestaanden, gesteund door heel
Liverpool, vochten door. Achter gesloten deuren kregen zij te horen dat ze
gelijk hadden, maar dat ze het systeem nooit zouden verslaan. Ondanks dit werd
de strijd niet opgegeven. Bij iedere wedstrijd van Liverpool en tijdens de
herdenkingen werd er aandacht gevraagd voor de schandalige manier waarop de
slachtoffers en de nabestaanden waren behandeld. Er waren rechtszaken en picketlines.
Contacten met politici en heel veel solidariteit. Nooit kregen de autoriteiten
de kans om de zaak helemaal in de doofpot te stoppen. Onder heftige druk kwam
er uiteindelijk een nieuw onderzoek en deze keer kwamen alle geheime documenten
op tafel. De uitkomst, in 2012, was een complete overwinning voor de
nabestaanden, de hele stad, en vooral voor de 96 slachtoffers.
Het nieuwe rapport maakte duidelijk
dat de fouten van de politie en Sheffield Wednesday verantwoordelijk waren voor
de ramp en dat de fans geen enkele blaam trof. De Britse premier Cameron was
gedwongen zijn excuses aan te bieden en diep door het stof te gaan. In deze
mate was dit nog nooit voorgekomen. Hij bood excuses aan voor zowel de fouten
als de doofpot en de zwarte propaganda, die op de ramp volgden, en die bijna 24
jaar stand hielden. Er lopen nu zaken tegen de verantwoordelijk
politiefunctionarissen en er zijn nieuwe onderzoeken gaande naar de
doodsoorzaak van de slachtoffers. Van een ongeluk kan geen sprake meer zijn, en
de uitspraken die voor het einde van dit jaar zullen volgen, zullen
waarschijnlijk met het ware beeld van de ramp overeen stemmen.
Hoe is het mogelijk dat deze hele doofpot 25 jaar stand heeft kunnen houden? De hoofdoorzaak moet bij Thatcher en haar criminele kornuiten worden gezocht. De politie in Zuid Yorkshire had Thatcher tijdens de mijnwerkersstaking vijf jaar eerder aan een overwinning geholpen. Nu dat de politie door haar eigen fouten in het nauw kwam zocht men de steun van Thatcher. En die steun kwam er, en hield jaren stand. Ook Labour regeringen deden niets om de zaak op te lossen. Hillsborough en de doofpot is dus een van de vele misdaden die Thatcher en haar regering hebben begaan. Jammer genoeg zal deze heks nooit voor haar daden voor een rechtbank hoeven te verschijnen. Ze is intussen dood en dat is een kleine troost, maar lang niet voldoende.
Nu, 25 jaar later, krijgen de
slachtoffers en hun nabestaande eindelijk de erkenning en de rechtvaardigheid
die hen vanaf de eerste dag toekwam. De les uit deze hele zaak is dat het
systeem te verslaan is. Ook al is er lange adem voor nodig. Gewone mensen
kunnen triomferen over de heersende klasse door volharding en moed. Die
mogelijkheid hebben we allemaal. We hebben meer macht dan we zelf denken. De
mensen uit Liverpool hebben, ondanks hoge kosten, gebruik gemaakt van hun eigen
macht en kracht, en het resultaat is een klinkende overwinning. Zoals de Ierse
revolutionair James Connolly het uitdrukte: “De groten dezer aarde lijken
alleen groot omdat wij op onze knieën leven. Sta op!!”
