Sinds de jaren 90 van de vorige eeuw
heeft het Noorden van Ierland in een soort schijnvrede geleefd. Door het
Anglo-Irish Agreement, ook wel bekent als het Verdrag van Hillsborough, werd de
macht officieel door de twee gemeenschappen gedeeld. De uitkomst was een
regering van Unionisten in de vorm van de DUP, en Sinn Fein. De premier is
sinds die tijd altijd door de Unionisten geleverd. Sinn Fein kreeg posities,
maar tegen een hoge prijs. De eis om te komen tot een verenigd Ierland ging
voorlopig in de ijskast, en de Britse aanwezigheid bleef. De IRA moest
ontbonden worden en de wapens vernietigd. Sinn Fein stemde in en werd een braaf
onderdeel van de machtstructuur waarin Londen nog steeds het laatste woord
heeft. Men ging zelfs zo ver dat de Noord Ierse politie, de historische vijand,
werd geaccepteerd. Sinn Fein leiders hebben ontmoetingen met Britse Koninklijke
figuren en herdenken Britse soldaten. Dat de partij zich nog steeds voor doet
als Republican is alleen maar schijn. Het is een façade om de eigen achterban
onder de duim te houden. De Sinn Fein leiders verdienen goed aan hun nieuwe
status, en dan is er geen ruimte meer voor principes.
Vanaf de dag dat het verdrag werd
getekend is er oppositie geweest van activisten die de overeenkomst als verraad
zien. Deze oppositie kwam vooral uit groeperingen die zich al eerder van Sinn
Fein hadden afgesplitst. Met name Republican Sinn Fein en de 32 Counties
Sovereingty Committee wilde de strijd voorzetten. Deze eis werd gewapend
ondersteund door de Continuity IRA en de Real IRA. Dit alles tot grote woede
van zo wel het Britse als ook het Ierse establishment, dat steeds heeft
geprobeerd om deze organisaties te vernietigen. Daarin is men niet geslaagd,
maar de activiteiten van de groepen zijn wel meer beperkt geworden. Veel verder
dan herdenkingen en wat kleine acties komt men eigenlijk niet meer. Je zou
kunnen denken dat dit aan geeft dat de meeste mensen de strijd hebben
opgegeven, en de huidige situatie gewoon accepteren. Het tegendeel is echter
het geval.
Vooral in de laatste jaren zijn veel
voormalige IRA leden, en delen van de achterban van Sinn Fein tot de conclusie
gekomen, dat de Ierse strijd eigenlijk een onvoltooide revolutie is. Een
revolutie die begin vorige eeuw van start ging met de opbouw van de
organisaties en uiteindelijk de Paasopstand van 1916. De ideologische basis
voor dit alles was de Proclamation of 1916, de verklaring die werd voorgelezen
in Dublin aan het begin van de Paasopstand. Deze verklaring, waarin de toekomst
van de Ierse Republiek wordt beschreven, wordt nog steeds gezien als het
basisdocument van de Republican Movement. Het beschrijft een republiek waarin
iedereen gelijk is en ook gelijke rechten heeft. Het was de blauwdruk voor een
arbeiders republiek, die door de verschillende regeringen van de huidige Ierse
Republiek nooit is uitgevoerd. Het huidige Ierland is een gewoon kapitalistisch
land zoals er velen zijn in Europa. De elite, de grote bedrijven en de banken
maken er de dienst uit, en het maken van winst is het enige doel. Veel Ieren
zeggen dan ook dat dit niet hun republiek is, en ook niet de republiek waar zo
hard voor is gevochten.
Omdat de huidige Sinn Fein leiding
alleen maar bezig is met het uitvoeren van de Britse orders in Noord Ierland
namen velen echte Republicans een andere weg. Dat leidde tot het ontstaan van
de New IRA, een groep die al snel de grootste werd, en eigenlijk de enige die
de gewapende strijd probeert voort te zetten. De andere groepen zijn hier niet
echt toe in staat en zijn ook hopeloos geïnfiltreerd. The New IRA heeft
zichzelf intussen duidelijk bewezen als erfgenaam van de strijd die ooit de
Provo’s voerden. Dat is belangrijk omdat het veel mensen hoop geeft dat er toch
een verenigd Ierland zal komen en dat de Britse macht op een zeker ogenblik
gebroken zal worden. Het gedrag van het huidige Sinn Fein wordt als verraad
gezien.
Naast de actieve New IRA leden kwam er
ook een bredere beweging tot stand waar steeds meer groepen en individuen zich
bij aansluiten. Zo is wordt er campagne gevoerd voor de rechten van gevangenzittende
Republicans, en zijn er steunfondsen voor de families. De gevangenen zijn
constant slachtoffer van mishandeling, intimidatie en pesterijen. Zij vormen
een gesloten front en dat wordt door de activisten buiten de gevangenismuren
voortgezet en uitgedragen. Ook andere politieke punten, die Sinn Fein laat
liggen, worden steeds opnieuw opgepakt. Zo groeide de beweging en ook de steun
binnen de bevolking.
Dit alles bereikt een voorlopig hoogtepunt
in april van dit jaar toen de Republican Movement, bestaande uit tegenstanders
van het Verdrag van Hillsborough, de 100ste verjaardag van de
Paasopstand herdacht in Coalisland. Er was een grote mars in militaire formatie
en de opkomst was veel hoger dan de organisatoren hadden verwacht. Het
evenement ontketenende schokgolven in Dublin en Londen, en de Unionisten
ontstaken in woede. Voor het eerst zagen ze dat er weer van echt verzet sprake
was. Het ging er steeds meer op lijken dat de Republicans, die de schijnvrede
niet accepteren, met een verenigde stem begonnen te spreken. Een grote noodzaak
om de versplintering van de afgelopen jaren tegen te gaan. Er werd weer
eensgezind opgetreden, en dat maakte indruk.
Veel deelnemers aan de mars in
Coalisland zagen de noodzaak van een politieke stem en vertegenwoordiging van
de beweging, en er begon een periode van voorbereiding voor de vorming van een
nieuwe partij. Zo als bij velen bekend is het oprichten van een nieuwe partij
niet makkelijk, omdat veel activisten een eigen visie hebben van hoe de
toekomst er uit moet gaan zien. Over de jaren zijn veel meningsverschillen
ontstaan en die moesten eerst zo veel mogelijk uit de weg worden geruimd. Dat
kostte tijd, maar was nodig om een eventuele valse start te voorkomen.
Het eerste deel van het proces werd
met succes afgesloten en op 25 september 2016 werd de nieuwe partij, Saoradh,
opgericht in het Canal Hotel in Newry. De naam is het Ierse woord voor
Bevrijding, en het is de bedoeling dat de nieuwe organisatie de onvoltooide
revolutie gaat voltooien. Een grote taak waar een enorme inzet voor nodig is.
Saoradh wil een einde maken aan de opdeling van Ierland en komen tot een
verenigde Ierse Socialistische Arbeiders Republiek. In feite de uitvoering van
de Proclamation of 1916. Naast de strijd voor een verenigd Ierland, zal er ook
nauw met de gemeenschap worden samengewerkt tegen de huidige onderdrukking en
de intimidatie door de staatskrachten zowel in het Noorden als ook het Zuiden.
Dit betekend dat de originele Republican agenda weer als basis zal dienen, na
jaren van verraad door Sinn Fein. De partij zal ook strijd voeren voor de
rechten van de gevangenzittende Republicans en is bezig met het aanknopen van
internationale banden. Zo was er een vertegenwoordiger van het Palestijnse volk
aanwezig op het openingscongres.
Over een aantal zaken wordt er binnen
de partij nog discussie gevoerd. Dit betreft ondermeer de deelname aan
verkiezingen. Er is besloten dat gewonnen zetels in de huidige parlementen in
Dublin, Belfast en Londen niet zullen worden ingenomen. Maar of er wel aan
verkiezingen moet worden deel genomen is nog een open vraag. De eerste
indicatie is dat de leden hier niet voor zijn. Traditioneel hebben Republicans
wel zetels ingenomen in gemeenteraden omdat deze instellingen minder in verband
worden gebracht met het systeem van parlementen, en er mogelijkheden liggen om
de plaatselijke gemeenschap te vertegenwoordigen en bij te staan. Maar ook dit
punt ligt nog open binnen Saoradh. Uiteindelijk zullen de leden beslissen welke
weg wordt ingeslagen. Woordvoerders voor de partij hebben al gezegd dat er op
geen enkele manier zal worden samengewerkt met parlementen en andere
instellingen die de staat vertegenwoordigen. Dit geldt voor zowel het noorden
als het zuiden.
Er wordt natuurlijk de vraag gesteld
of het wel nodig is om weer een nieuwe partij toe te voegen aan het toch al
versplinterde Republican landschap. Draag je op deze manier niet juist bij aan
de versplintering en wordt de strijd daardoor niet steeds moeilijker en minder
begrijpelijk? In dit geval is het antwoord dat Saoradh wel degelijk een grote
bijdrage kan leveren. Zoals eerder beschreven zijn de verschillende andere
partijen, die het verdrag niet accepteren, intussen een beetje ingeslapen. In
plaats van stappen naar voren te zetten kiezen ze voor het vasthouden aan wat
ze nu hebben, wat in de praktijk toch vaak achteruitgang betekent. Al heel lang
is er een roep geweest naar een organisatie die een nieuw elan aan de strijd
kan toevoegen, een organisatie die de strijd weer dynamisch maakt. De leden van
Saoradh zijn ervaren activisten die ook een eigen achterban meebrengen en die
de strijd van binnen en buiten kennen. Ze weten ook maar al te goed waar ze aan
zijn begonnen. Naast hun ervaring is het
duidelijk dat ze wel degelijk stappen naar voren willen zetten en de strijd
voor een verenigd Ierland nieuw leven in blazen. In feite zijn ze in een unieke
positie om juist die rol te spelen. Er bestaat dus geen twijfel aan dat Saoradh
bestaansrecht heeft.
Het kan het begin zijn van een nieuwe
fase in de strijd. Ook het establishment is daar bang voor en de intimidatie en
vervolging tegen de nieuwe partij is al begonnen, zowel in het noorden als het
zuiden. Leden worden lastig gevallen, geïntimideerd en zelfs hun kinderen zijn
niet veilig voor de politie en de Special Branch. Maar zoals gezegd; de
activisten die Saoradh hebben gevormd kennen dit alles en weten zich te
wapenen. In de laatste 100 jaar heeft de Ierse strijd veel vormen gehad en zijn
er veel organisaties geweest die elkaar hebben afgewisseld. De Irish Volunteers
en de Irish Citizens Army van de Paasopstand werden uiteindelijk de Irish
Republican Army. De Official IRA kon aan het einde van de jaren 60 de strijd
niet voortzetten en werd opgevolgd door de Provisional IRA. Het lijkt er op dat
de beweging nu weer een nieuwe vorm heeft gekregen. Hopelijk zal deze vorm de
basis zijn voor precies dat waar zo veel jaren voor is gestreden, en veel
kameraden hun leven voor hebben opgegeven; een Ierse Socialistische Arbeiders
Republiek. Misschien dat nu eindelijk de Ierse revolutie voltooid zal worden.
Een cruciale stap in die richting is nu gezet.
