Ondanks veel druk en de nodige
spanningen lijkt het er toch op dat de regering van Zuid Koerdistan door gaat
met het houden van een onafhankelijkheidsreferendum op 25 september. Zuid
Koerdistan is een autonoom gebied, dat nog steeds onderdeel is van Irak. Er
wordt al jaren over onafhankelijkheid gesproken, maar tot nu toe zijn de
Koerden in het zuidelijk deel steeds deel blijven uitmaken van de Iraakse
natie. Dit vooral onder druk van de Iraakse regering in Bagdad, de Amerikanen en
Turkije. Het lijkt er op dat daar nu een einde aan gaat komen. Maar, zoals alle
dingen in de regio, is er nog niets zeker.
Het referendum is uitgeroepen door de
KDP, de partij van Barzani, die in Zuid Koerdistan de dienst uit maakt. Op zich
is het niet verwonderlijk dat men nu over gaat tot een stemming, omdat de
Koerden in het zuiden niets te verwachten hebben van de Iraakse staat. Zeker
zijn over de jaren concessies gedaan om de Koerden bij Irak te houden, en sinds
het ontstaan van het autonome gebied is de onderdrukking door de Arabieren weggevallen.
Maar deze onderdrukking is zeker niet vergeten. Nu het er op lijkt dat de
Koerden het referendum werkelijk gaan doorzetten, komen er weer dreigende tonen
uit Bagdad. De Iraakse Arabieren hebben de Koerden nooit als gelijken
geaccepteerd, en hebben het autonome gebied alleen maar getolereerd om te
voorkomen dat Irak uit elkaar zou vallen.
Bagdad is echter niet de enige partij
in het conflict die zich tegen het referendum verzet. Ook de Amerikanen, die
nog steeds grote invloed hebben in zowel Irak als Zuid Koerdistan, willen niet
dat het referendum gehouden zal worden. Zij geven als reden dat een stem voor
Koerdische onafhankelijkheid de strijd tegen de IS zal belemmeren. Dit is een
onzinargument, want uiteindelijk zijn het vooral de Amerikanen zelf die de
strijd tegen de IS en andere islamitische extremisten vertragen en belemmeren.
De ware grond voor de Amerikaanse druk is dat men bang is dat een
versplintering van Irak de Amerikaanse invloed in de regio zal verminderen.
Zoals de zaken nu staan kan men de boel controleren. Maar als Zuid Koerdistan
officieel onafhankelijk wordt zal dit veel moeilijker gaan. Washington is bang
dat er nieuwe bondgenootschappen zullen ontstaan, die door de Amerikanen maar
moeilijk af te remmen zullen zijn. Dit is een nieuw bewijs dat het Washington
altijd alleen maar om de eigen belangen gaat, zonder ook maar een seconde
rekening te houden met de belangen van de mensen in de betrokken gebieden zelf.
Zoals te verwachten valt komen er ook
dreigende woorden uit Turkije. De Turken zijn doodsbang dat een onafhankelijk
Zuid Koerdistan de strijd van de Koerden in Turkije zelf een nieuwe sterke
impuls zal geven. Er zijn immers al autonome Koerdische gebieden in Syrië, die
door de Koerden zelf zijn vrijgevochten, en als hier nog een onafhankelijk Zuid
Koerdistan bijkomt, beginnen zich echte fundamenten voor het ontstaan van een
grote Koerdische natie af te tekenen. Dat is de ergste nachtmerrie die Ankara
zich maar kan voorstellen. Er zijn dan ook al dreigingen geweest om militair in
te grijpen als de onafhankelijkheid een feit wordt. Jarenlang heeft Barzani de
contacten met Turkije goed gehouden. In dit proces heeft hij de Koerdische zaak
meer dan eens verkocht en verraden. Dat hij nu toch lijkt door te zetten is een
koude douche voor de Turken, die merken dat ze blijkbaar minder invloed over de
KDP hebben dan eerder het geval was.
Alleen Israel heeft zich tot nu toe
uitgesproken als voorstander van het referendum en de Koerdische
onafhankelijkheid. Als de stemming doorgaat zal Israel ook meteen de nieuwe
Koerdische staat erkennen. De reden voor de steun is niet moeilijk te vinden.
Israel staat tegenover een grote overmacht van Arabische landen, en is dus een
natuurlijke bondgenoot van de Koerden. Een groot onafhankelijk Koerdistan zou
voor Israel gunstig zijn, omdat dan de kaarten in het Midden Oosten opnieuw
geschud zullen worden. Dit soort nieuwe bondgenootschappen zouden een frisse
wind betekenen, en mogelijk minder invloed van buiten af.
Toch is het referendum onder de
Koerden zelf ook niet onomstreden. Veel Koerdische groepen en partijen kijken
met zorg naar de ontwikkelingen of zijn gewoon tegen de stemming. Hiervoor
bestaan een aantal redenen. Ten eerste is er bij veel Koerden grote wantrouwen
tegenover Barzani en de KDP. Te vaak heeft Barzani in het verleden deals
gesloten met de bezetters van Koerdistan en de imperialisten. Dat zijn veel
mensen niet vergeten. Daar komt nog bij dat men bang is dat onafhankelijkheid
van alleen Zuid Koerdistan, de onafhankelijkheid van heel Koerdistan in de weg
zal staan. Nu al is het zo dat er grote verschillen zijn tussen de Koerden in de
verschillende bezette delen, en dat proces zou nog kunnen toenemen als alleen
Zuid Koerdistan onafhankelijk wordt. Vooral als deze onafhankelijkheid volledig
in handen van Barzani ligt zijn er grote gevaren, wordt door tegenstanders
gezegd.
CONCLUSIE
Voor de Koerden moet het niet uitmaken
wat Irak, Amerika of Turkije willen. Al deze krachten hebben zich in het
verleden en ook het heden schuldig gemaakt aan het onderdrukken of gebruiken
van de Koerden. Het aantal slachtoffers dat dit aan Koerdische kant heeft
gekost loopt in de miljoenen. Waarom zouden hun argumenten dus moeten meewegen?
Dat Israel een onafhankelijk Koerdistan steunt is leuk en meegenomen, maar ook
dat mag geen invloed hebben op de beslissing. Het gaat er nu om wat de Koerden
zelf willen. In ieder geval een deel van het Koerdische volk kan zich daar nu
over uitspreken, tenminste als Barzani toch weer niet omvalt en de stemming
uitstelt. De Amerikanen hebben een aanbod gedaan om dit voor elkaar te krijgen,
maar zowel Barzani als het Zuid Koerdische parlement hebben het aanbod
afgewezen. Of dit hun laatste woord is zullen we in de komende dagen zien.
We moeten er eerlijk over zijn, de
omstandigheden die het referendum omringen zijn niet perfect. Er is te veel KDP
invloed, en de Koerden die niets zien in deze stemming hebben sterke
argumenten. Maar als Zuid Koerdistan voor onafhankelijkheid stemt worden er
feiten geschapen waar niemand meer omheen kan. Dat zou een belangrijk stap zijn
richting een volledig onafhankelijk Koerdistan. De Koerden hebben nu een kans
die waarschijnlijk nooit meer terugkomt, als er geen gebruik van wordt gemaakt.
Het wordt tijd dat er aan alle onofficiële constructies een einde komt en dat
de naam Koerdistan duidelijk op de wereldkaart kan worden bijgeschreven. Dat is
het belang van het referendum. Een groter belang kan er eigenlijk niet zijn. Na
de stemming kunnen de Koerden dan beginnen met een beslissingsproces over hoe
het nieuwe Koerdistan er uit moet komen te zien. Dat zal nog een lang weg zijn,
maar wel een positieve weg. Mocht alles op het laatste moment toch niet door
gaan, zullen de Koerden en ook de rest van de wereld zien wie de boel heeft
verraden. Ook dat zal dan een feit zijn. Het meest positieve van dit alles is
dat de Koerden hun lot nu in eigen handen nemen. Na lange jaren van
onderdrukking en vernedering. Uiteindelijk telt alleen de eigen kracht. Andere
dingen hebben geen waarde.
