Het is al
weer een half jaar geleden dat de Britten voor de Brexit stemden en besloten om
de EU voor goed de rug toe te keren. Sinds die tijd is het vrij stil geworden
rond deze zaak, op veel speculatie na. Er was verwarring en veel twijfel over
wat er nu precies moest gebeuren en wanneer het terugtrekkingsproces van start
moest gaan. Afgelopen week gaf de Britse premier Theresa May eindelijk aan wat
ze nu eigenlijk van plan is. En dat loog er niet om. De Britten willen zich
terugtrekken uit de Europese markt, eigen handelsovereenkomsten sluiten,
concentreren op het bij elkaar houden van het Verenigd Koninkrijk en de
immigratie beperken en aan banden leggen. Kortom, het zal een harde Brexit
worden, waarbij May nog aantekende dat ze uit de onderhandelingen met Brussel,
die in het voorjaar moeten beginnen, zal stappen als er te veel tegenwerking
is. Niet alleen een harde Brexit, maar ook harde woorden dus.
Op zich
is dat een opmerkelijke zaak. May behoorde tijdens het referendum tot het kamp
dat in de EU wilde blijven. Ze heeft wel steeds gezegd dat ze de beslissing van
de Britten zal accepteren en uitvoeren, maar vooral de zakenwereld had er bij
haar op aangedrongen om zo verbonden mogelijk met de EU te blijven. De Britse
kapitalisten zijn bang voor hun winsten en markten. May schijnt al deze
bezwaren nu over boord te hebben gezet en stuurt richting een confrontatie met
de bureaucraten in Brussel. Van juridische barrières lijkt ze zich ook weinig
aan te trekken. Maar is dit wel zo, of is er achter gesloten deuren meer aan de
hand? Hebben we echt te maken met en harde Brexit, of zijn het weer slappe
leugens om tijd te winnen? Natuurlijk kunnen we niet in de groezelige keuken
van May kijken, maar er zijn wel een paar mogelijkheden, die we nader kunnen
onderzoeken.
Het hoeft
immers niet zo te zijn dat May haar harde lijn ook echt wil voortzetten. Het
zou nog best eens kunnen dat ze het hele Brexit proces voor de Britten zo
moeilijk en bitter wil maken dat er op het laatste moment toch nog onder enorme
druk wordt teruggetrokken. Het zou een mooie manier zijn om de uitslag van het
referendum niet uit te voeren. Ze kan dan beweren dat ze zelf het proces wel op
gang heeft gebracht, maar dat de druk uit het volk om toch maar binnen de EU te
blijven te groot was. Dan kan niemand haar een verwijt maken en kan ze toch
weer aanschuiven bij de Brusselse oplichters. May kan soms vreemde beslissingen
nemen, en is niet te peilen.
Er is ook
nog een andere mogelijkheid. May mag vreemde nukken hebben, ze is niet dom
zoals Cameron, of het soort “kop door de muur” Tory zoals Thatcher was. Ze
lijkt een berekenend iemand die precies weet wat ze wil. Alleen laat ze dit
meestal niet blijken. Het zou nog best eens kunnen dat ze wel degelijk heeft
besloten om een harde Brexit door te zetten, omdat ze door heeft dat de wereld
is veranderd. Vooral de verkiezing van Trump in Amerika heeft de kaarten
opnieuw geschut. Trump wil Amerika op de eerste plaats zetten en daarbij zal
hij geen rekening houden met de tere zieltjes van de Europese leiders. Hij zal
zich ook meer met Amerikaanse zaken bezig houden dan met de toestand in de
wereld. Het zou niet verwonderlijk zijn als May hier een gat in de markt ziet.
Terwijl de Europese leiders nog steeds hopen op genade van Trump, kan May
hebben besloten dat zij een deel van het vacuüm wil opvullen wat Trump straks
zal achter laten. Daarvoor heeft ze een onafhankelijk Groot Brittannië nodig,
dat eigen handelsovereenkomsten kan sluiten met nieuwe partners, waardoor een
uitbreiding van de Britse macht ontstaat.
Het
verlies van het Britse ‘empire’ zit Londen nog steeds hoog, en May kan heel
goed hebben besloten dat de tijd nu is gekomen om een deel van de oude macht
terug te pakken. Natuurlijk wel in overleg met de Amerikanen, ze is daarom ook
de eerste westerse leider die bij Trump op bezoek gaat deze week. Met aan de
ene kant de zogenaamde ‘special relationship’ met Washington, en aan de andere
kant een bevrijding van de knellende EU regels, zou de Britse regering voor het
eerst in jaren weer een de vrije hand hebben. Dat betekend wel dat May moet
reageren voordat anderen de kans krijgen, en het lijkt er op dat ze hier nu mee
bezig is.
Beiden
bovenstaande theorieën zijn mogelijk, maar de tweede optie lijkt nog de meest
realistische. Europa raakt steeds meer verdeeld en er komen steeds meer
aanwijzingen dat de hele EU binnen niet al te lange tijd uit elkaar zal vallen.
Nu al is het zo dat een toenemend aantal lidstaten weigert om de orders uit
Brussel blindelings uit te voeren, of in ieder geval probeert om de processen
te vertragen. Als de EU inderdaad een gelopen zaak is, kon May wel eens op het
juiste paard wedden door op eigen kracht verder te gaan. Ze zal dan wel de
Britse kapitalisten moeten overtuigen die meestal niet echt op risico’s zitten
te wachten. En een risico is het natuurlijk wel. Het kans zelfs tot een
onderlinge strijd leiden binnen het Britse kapitaal.
Welke
route May ook kiest, voor de Britse arbeiders zal het niet veel uitmaken. De
bezuinigingspolitiek en de uitbuiting zullen door gaan. Nu al staat de
gezondheidszorg op springen, neemt de armoede met de dag toe en zijn er grote
problemen met de infrastructuur, inclusief het vervoer. Dat zal niet verbeteren
binnen of buiten de Europese Unie. Terwijl de kans groot is dat May bezig is af
te rekenen met de Europese politieke elite, lijkt de tijd gekomen dat de
arbeiders afrekenen met de Britse politieke elite. Alleen door deze elite,
inclusief May en haar kabinet vol miljonairs, buiten de deur te zetten zal er
de mogelijkheid ontstaan voor een nieuwe toekomst.
Maar dan
moet de strijd nu worden aangebonden. De vele tegenstellingen die binnen het
Britse kapitaal zichtbaar worden bieden hier een unieke kans voor. Daar is wel
eenheid voor nodig en dat ontbreekt nog binnen de Britse arbeidersklasse. De
sleutel tot een nieuwe wereld ligt voor het grijpen, wie nu handelt, heeft
grote kans op langdurig succes. Laten we hopen dat de Britse arbeiders deze
kans niet voorbij laten gaan. Een tweede zal er niet snel komen.
