Het was zo’n gezellig samenzijn. Aan
de ene kant van de parkbank Duitsland’s Merkel, en aan de andere kant Erdogan
van Turkije. Samen staarden ze in de verte, dromend van een gezamenlijk
toekomst, terwijl de rest van de wereld in brand staat. Ze konden het zo goed
vinden samen, waarbij we wel moeten aantekenen dat Erdogan af en toe even de
knuppel moest gebruiken. Maar dat vond Merkel niet erg. Misschien zelfs wel
leuk. Bijna een idylle dus. Tot dat het Duitse parlement roet in het eten
gooide. Roet dat door de rest van de wereld als een grote noodzaak wordt
gezien. Maar gelijktijdig roet dat Turkije herinnert aan een diep zwart
verleden, waar men niets van wil weten.
Afgelopen week stemde het Duitse
parlement eindelijk voor een resolutie die de moord op 1.5 miljoen Armenen,
door de voorlopers van de Turkse staat, als genocide erkende. Deze stap heeft
101 jaar geduurd, niet alleen in Duitsland, maar in veel westerse landen. De
druk van Turkije om de massamoord geen genocide te noemen is nog steeds enorm
hoog. Veel landen zijn keer op keer onder die druk bezweken. Bang voor de woede
van de Turken, en bang voor de handelsbetrekkingen. Duitsland heeft nu
eindelijk die angst aan de kant gezet en de ware aard van de gebeurtenissen van
1915 erkend. Laat, maar beter laat dan nooit. En zelfs nu, 101 jaar later, is
de woede van de Turken er nog steeds. De woede van de daders, die geen daders
willen zijn.
Als je het nuchter bekijkt kom je
vanzelf op de vraag waar de Turken zich eigenlijk zo druk over maken. De
genocide op het Armeense volk werd niet gepleegd door de huidige Turkse staat.
Die bestond nog niet. Het was het Ottomaanse Rijk dat zich schuldig maakte aan
de moordpartij. Armenen werden afgeslacht of op lange marsen gestuurd waar ze
nooit meer van terug zouden komen. Het is gebeurd, het is beschreven en
gedocumenteerd en het valt niet te ontkennen. Net zo min als de Holocaust en de
Ierse hongersnood. Het zijn zwarte feiten in de geschiedenis. Het zou voor de
Turken makkelijk zijn geweest om dit toe te geven en te zeggen; “Dat waren niet
wij, maar de Ottomanen. Met ons heeft het niets te maken.” Toch deden ze dit
niet en doen ze dat nog steeds niet. De Turkse staat, voor en nu tijdens
Erdogan, blijft beweren dat er geen volkerenmoord was. Dat het gewoon om
oorlogsslachtoffers ging, en dat het er ook veel minder waren. Met leugens en
dreigementen probeert men deze “Turkse waarheid” in stand te houden.
Maar waarom? Het antwoord op deze
vraag ligt in de manier waarop de Turkse staat en ook grote delen van het
Turkse volk naar zichzelf kijkt. Men wordt verteld en gelooft, dat het grootste
goed op deze aarde is, om als Turk te worden geboren. Het is een andere uitleg
van het uitverkoren volk. Het is ook enigszins gelijk aan het geloof van de
Duitsers onder Hitler dat ze een “herrenvolk” en “übermenschen” waren. Met
andere woorden; net als de Duitsers toen geloven de Turken van nu nog steeds
dat ze beter zijn dan andere volkeren. Dat ze zich boven andere volkeren en de
mensheid in het algemeen kunnen plaatsen. Natuurlijk geldt dit niet voor alle
Turken, maar het is in iedere geval wel een behoorlijke meerderheid. Het is dit
idee van beter zijn dan een ander dat de ontwikkeling van Turkije in de weg
staat. Want “übermenschen” geven nooit toe dat ze fout hebben gezeten. Zelfs
hun voorgangers kunnen geen fouten maken. Dat zou immers de onschendbaarheid
aantasten. Daarom zal het huidige Turkije de genocide op de Armenen nooit
erkennen. Het gaat zelf gewoon door met de volgende genocide, nu op de Koerden.
Zo lang de huidige staatsideologie stand houdt zal dat ook niet veranderen.
Maar waarom heeft Turkije hier zo lang
mee weg kunnen komen? Andere volkerenmoorden worden immers ook benoemd en de
schuldigen aangewezen. Wat is er in dit geval zo verschillend? Het antwoord is
boven al een beetje gegeven. Het gaat allemaal om belangen. Het belang van de
Turkse staat voor andere wereldmachten was steeds groter dan de belangen van de
Armenen en ook de Koerden. Het was allemaal een kwestie van strategie. Toen de
Turkse staat ontstond werd daar door verschillende machten van geprofiteerd met
als doel; een stevige vinger in de pap van het Midden Oosten. Turkije ligt
immers op een strategische plaats.
Later werd Turkije NAVO lid gemaakt om
op die manier de Sovjet Unie te bestrijden. Wat de Turken in het verleden
hadden uitgevoerd, en nu nog uitvoeren werd als minder belangrijk gezien. De
andere belangen waren steeds groter. Dat Duitsland nu wel het woord genocide
gebruikt is voor de Turkse staat erg pijnlijk omdat juist Duitsland altijd als
grootste bondgenoot in Europa werd gezien. Duitsland wist indertijd van de
volkerenmoord, maar omdat het Ottomaanse Rijk een bondgenoot was in de Eerste
Wereld Oorlog werd er gezwegen. Meer dan 100 jaar lang. Duitsland heeft dit nu
doorbroken en gelijktijdig ook de eigen rol in deze zaak benoemd.
Dit werd al eerder door de Koerden
gedaan. Tijdens de genocide hebben sommige Koerdische stammen aan de
moordpartijen deel genomen om in ruil hiervoor concessies te krijgen van het Ottomaanse
Rijk. Andere Koerden hielpen juist de Armenen. Een paar jaar geleden hebben de
Koerdische organisaties de rol van de Koerden in de genocide toegegeven en
excuses aangeboden. Dit was een grote en moedige stap die door Armenië en de
Armeense organisaties erg is gewaardeerd.
De volgende vraag is waarom juist
Duitsland nu deze stap heeft gezet. Als het aan Merkel had gelegen was de
stemming er nooit gekomen. Zij heeft achter de schermen alles gedaan om de
resolutie te schrappen of tenminste uit te stellen. Zo bang is ze dat de
zogenaamde vluchtelingendeal met Turkije schade zou oplopen. Nog de zondag voor
de stemming heeft Erdogan haar gebeld om druk uit te oefenen. Het mocht echter
niet baten. De zaak was al te ver gekomen en alle partijen in het Duitse
parlement steunden de resolutie. Uiteindelijk moest ook Merkel voor stemmen om
te voorkomen dat ze opnieuw werd beschuldigd van het kruipen voor dictator
Erdogan. Maar ze bracht haar stem wel een dag eerder uit, en tijdens het debat
liet ze zich niet zien. Toch een beetje kruipen dus.
Dat de stemming precies nu is gekomen
is deels toeval, maar het zal zeker ook een rol hebben gespeeld dat de Duitse
politiek de chantagepraktijken van Erdogan meer dan zat is. Dit was een mooie
gelegenheid om de dictator dwars te zitten. Dat lukte ook prima, want Erdogan
ontstak in woede na de stemming. Hij riep de Turkse ambassadeur uit Duitsland
terug en kwam met nieuwe dreigementen. Zelfs Duitse parlementsleden werden en
worden bedreigd. Veranderen doet dat natuurlijk niets. Duitsland heeft
eindelijk recht gedaan aan de geschiedenis.
Nederland is nog steeds niet zo ver.
De regering wil niet spreken over de Armeense genocide, maar houdt het bij “de
kwestie van de Armeense genocide”. Weer een typische beschamende polderoplossing.
Doen als of je wat doet en eigenlijk niets doen. Poldergedrag ten voeten uit.
Asscher gaat dat dan ook nog staan verdedigen, en lijkt er trots op te zijn dat
Nederland net iets slimmer is geweest dan Duitsland. Als het niet zo tragisch
was, zou je in lachen uitbarsten. Net als al 101 jaar lang het geval is, ruilt
de Nederlandse regering de gevoelens van de Armenen in tegen de handelsbetrekkingen
met Turkije. Dat is een miserabele vertoning waar we ons allemaal voor moeten
schamen.
Hier is echter de zaak niet mee klaar.
De Armeense genocide is meer dan 100 jaar geleden. Maar op dit moment worden de
Koerdische steden in puin geschoten en de Koerden vermoord door het Turkse
leger. Dat gebeurt nu, en de wereld, ook Nederland, kijkt toe. Men kijkt niet
eens de andere kant op, maar blijft wel zwijgen. Deze nieuwe genocide wordt
gepleegd door een NAVO land, een kandidaat lid voor de Europese Unie, en
gelijktijdig een land waarmee Nederland een associatieverdrag heeft
ondertekend. Toch blijft men hardnekkig zwijgen. De lessen van de geschiedenis
leert men immers nooit, want ook tijdens de Holocaust zweeg men. Tijdens
herdenkingen roept men altijd “dat nooit meer’. Het zijn loze woorden zonder
ook maar een schijn van betekenis. Terwijl deze woorden nog nagalmen wordt in
Koerdistan de volgende stad in stukken geschoten en de bewoners verbrand. Hoe
hypocriet kun je eigenlijk zijn?
