Herdenken, maar ook leren; levende geschiedenis

Met het verstrijken van de tijd vervagen de herinneringen. Dit is logisch en ook niet te stoppen. Maar met vervagen kunnen er gevaarlijke open ruimtes ontstaan die door tegenstanders snel kunnen worden ingevuld. De gebeurtenissen in de Tweede Wereld Oorlog hebben meer dan een halve eeuw als waarschuwing gediend. Maar nu dat de herinneringen afnemen of verdwijnen, vallen ook de waarschuwingen weg. De resultaten zien we elke dag. Steeds vaker word de Holocaust ontkend. Op sommige plaatsen worden op 4 mei ook Duitsers herdacht en bijna werd er een “fout” gedicht gelezen op De Dam. Er was veel tegengas voor nodig om dit te voorkomen.

Het kan gebrek aan historisch besef zijn, maar vaak speelt geschiedvervalsing een grote rol. Duitsland is een belangrijke handelspartner, en het Duitse imperialisme begint langzaam aan Europa te domineren. Als reactie hierop word het als gepast gezien om slachtoffers en daders gelijktijdig te herdenken. Eigenlijk wil men ook de daders tot slachtoffers verklaren. Hoe pijnlijk dit is voor de nabestaanden word terzijde geschoven.

Het vervalsen van de geschiedenis is al jaren aan de gang. Het begon met het ontkennen of verkleinen van de rol van communisten en de CPN in het verzet. Bondgenoot de Sovjet Unie werd al snel tot de nieuwe vijand verklaard. Ook de berechting van oorlogsmisdadigers was vaak een zaak van willekeur. Nu gaat het allemaal nog verder. De weg hier naar toe is open omdat de kennis over de oorlog sterk is afgenomen. Dan word het moeilijk om leugen van waarheid te onderscheiden.

Oorlog wordt nog wel steeds als iets verschrikkelijks gezien. Maar gelijktijdig word ons oorlog na oorlog door de strot geduwd. Afghanistan, Irak, Libië, misschien binnenkort weer Iran en Syrië. Al deze oorlogen of interventies worden door een groot propagandaoffensief omringd. En altijd gaat het om “mensenrechten en democratie”. Natuurlijk ligt het anders. Oorlog hoort bij het kapitalistische systeem. Het gaat dan om invloed en grondstoffen, vooral olie.

Om deze oorlogen steeds te kunnen verkopen is geschiedvervalsing noodzakelijk. En velen trappen er helaas nog steeds in. Het blijft dus zaak om kritisch en waakzaam te zijn en te blijven. Oorlog in Europa is nu nog niet aan de orde. Maar het gevaar is er altijd. We moeten dus niet alleen herdenken, maar ook zelf blijven denken en door de propaganda heen kijken.

We moeten nooit meer toestaan dat arbeiders uit verschillende landen elkaar afslachten. Dat soort conflicten verliezen we altijd. Alleen de kapitalisten, die van oorlog profiteren, zijn dan de overwinnaars. Laten we die fout nooit meer maken. De prijs van de gemaakte fouten in het verleden is al veel te hoog geweest.