Als de herfst komt en de oktoberdagen
op de kalender verschijnen, breekt er in Duitsland altijd een soort epidemie
uit; de zogenaamde “eenheidsepidemie”. Men viert dan de val van de Berlijnse
Muur en de Duitse eenheid. Dit gebeurt natuurlijk met het nodige ceremonieel
geweld, en de Duitse elite laat zich bij die gelegenheden graag vieren. Daar
komt nog bij dat de Duitse media dagen lang bezig zijn om de Muur steeds weer
opnieuw te laten vallen. Zelfs het Nederlandse geschiedenisprogramma “Andere
Tijden” kon het dit jaar niet laten om een duit in het zakje te doen door de
geschiedenis van de Trabant, de Oost Duitse volkswagen te belichten.
Maar hoe zit het eigenlijk met die
Duitse eenheid? Bestaat die eenheid wel en hoe hoog is de prijs geweest die er
voor is betaald? Was het misschien niet veel beter geweest als de Muur gewoon
was blijven staan? Om deze vragen te kunnen beantwoorden moeten we eerst naar
het huidige Duitsland kijken. Dan zien we dat er van eenheid eigenlijk helemaal
geen sprake is. De val van de Muur is meer dan 25 jaar geleden maar nog steeds
is Duitsland verdeeld in het rijke Westen en het arme Oosten. In de voormalige
DDR is de werkloosheid nog steeds hoger, zijn de lonen en de pensioenen nog
steeds lager, en is er nog steeds heel veel armoede.
Armoede en ongelijkheid die zijn
ontstaan omdat het Westen het Oosten na de val van de Muur heeft leeggezogen.
In de grote steden gaat het wat beter, maar in alles wat daar buiten ligt is
het armoede troef. Het is dan ook geen wonder dat veel van deze mensen met
weemoed kijken naar de DDR tijd, toen het ook geen vetpot was, maar er wel een
sociaal element was dat door het Westen aan gruzels is geslagen. De mensen in
West Duitsland noemen de mensen in het Oosten nog steeds minderwaardige Ossies,
terwijl de mensen in het Oosten de pest hebben aan de arrogante en rijke
Wessies. Het moge duidelijk zijn dat de eenheid op dit gebied heel ver te
zoeken is.
In Duitsland is intussen ook een
steeds duidelijker beeld ontstaan van de kloof tussen arm en rijk. Terwijl de
Merkel regering hoog opgeeft over de economische groei, zien we steeds meer
mensen die op een lage uitkering moeten leven. Een uitkering waar ook nog zo
veel voorwaarden en regels aan vast zitten dat er van leven eigenlijk geen
sprake meer is. Het is overleven, meer niet. Daar wil Merkel het natuurlijk
niet over hebben, want dat zou haar visie van een welvarend Duitsland voor
iedereen grof onder uit schoppen. Van economische eenheid is dus ook al geen
sprake. Sterker nog, de rijken en machtigen raken steeds verder verwijdert van
de zogenaamde onderklasse die in feite geen enkele toekomst meer heeft. Deze
kloof zal in de komende jaren alleen nog maar verder toenemen.
Ook wat betreft de politiek is er van
eenheid maar heel weinig sprake. Zeker, er zit een zogenaamde “grote
coalitie”van christen democraten en sociaal democraten. Maar deze coalitie zit
er eigenlijk alleen maar door gebrek aan iets anders. Steeds meer Duitsers
keren zich af van de politiek en gaan ook niet meer naar de stembus. Ze vinden
dat de regeringspolitiek blind is voor hun wensen en noden en alleen voor de
elite regeert. De zorgen die veel burgers hebben worden door de politiek
genegeerd of luidkeels ontkent. Het is dan ook geen wonder dat de gewone mensen
het gevoel hebben geen stem meer te hebben. Wie
spreekt immers voor hen? Een beetje doet dat de oppositie, maar ook daar
heeft men niet veel vertrouwen in. De kiezers zijn te vaak bedrogen en te vaak
voorgelogen, zowel door de politiek als ook door de media.
Voor een voorbeeld hoeven we alleen
maar naar de huidige vluchtelingencrisis te kijken. Merkel heeft met haar
zogenaamde “welkomstcultuur” een enorme stroom vluchtelingen in gang gezet. Zij
was de eerste die met open armen aan de grens verscheen. Het resultaat is dat
er dit jaar waarschijnlijk 1.5 miljoen vluchtelingen naar Duitsland komen. Het
standpunt van Merkel is echter geen eenheidsstandpunt dat door alle burgers
wordt gedeeld. Een recent opinieonderzoek geeft aan dat 51% van de Duitsers de
vluchtelingen met een angstig gevoel zien binnenkomen. Dat cijfer lag eerst
lager, maar is in de laatste weken stevig gestegen. Veel Duitse burgers zien de
politiek van Merkel als iets wat hen zelf en het land in het algemeen bedreigd.
Niet dat dit Merkel stoort; ze gaat onverminderd haar gang, en laat de chaos
intussen steeds groter worden. Het valt overigens te betwijfelen of dit ook
haar eigen wil is. Maar dat doet in deze context minder ter zake omdat ze zich
ook niet verzet tegen de orders van de krachten die de vluchtelingen sturen. De
hoofdverantwoordelijkheid ligt dus bij haar.
Al deze zaken zijn niet te rijmen met de feestvreugde over de Duitse eenheid. Die feestvreugde is een achterhaalde show, een sprookje dat nooit realistisch was. Alleen de Duitse elite heeft van de zogenaamde “wende” geprofiteerd. Dit geldt voor rijkdom, maar gelijktijdig ook voor het uitbreiden van macht. De eenwording heeft er voor gezorgd dat Duitsland de dominerende factor in Europa is geworden. Het heeft Merkel ongezond veel macht gegeven, en dat is mede de oorzaak van een aantal crisissituaties. We denken hierbij aan Griekenland, de Oekraïne en het beleid richting Rusland. Pas in de laatste maanden is er wat tegengas gekomen, maar dat verschijnsel blijft beperkt. Europa wordt gedomineerd door Merkel, die op haar beurt weer een verlengstuk van de VS is. Het is dus geen wonder dat veel mensen binnen, maar vooral ook buiten Duitsland, Merkel als vijand zijn gaan zien.
Was het anders geweest als de Muur was
blijven staan? Het zou zonder meer anders zijn geweest voor de mensen in Oost
Duitsland. Toen de eerste vreugde eenmaal weg was en de harde realiteit aan de
orde kwam kregen veel mensen spijt. Dat gevoel is er nu, 25 jaar later, nog
steeds. Men realiseerde zich dat Oost Duitse bevolking had verloren en niet
gewonnen zo als algemeen werd beweerd. Het is dan ook geen wonder dat een deel
van het volk terugverlangt naar de dagen van de DDR. West Duitsland ziet het
Oosten gelijktijdig nog steeds als een blok aan het been, alle mooie praatjes
ten spijt.
Ook voor Europa was het beter geweest
als de Muur nooit was gevallen. Duitsland had nooit op dezelfde manier kunnen
domineren als nu het geval is. Deze dominantie wordt intussen voor steeds meer
landen een ramp. Na de Tweede Wereld Oorlog lag het verdeelde Duitsland aan
banden. Dat was misschien geen makkelijke oplossing, maar het hield wel de
Duitse ambities binnen bepaalde grenzen. Deze grenzen zijn samen met de Muur
verdwenen en een aantal vooruitziende mensen zei 25 jaar geleden al dat dit op
termijn weer gevaarlijk kan worden. De recente ontwikkelingen laten zien dat
zij zeker geen ongelijk hadden.
De val van de Muur heeft Duitsland,
maar ook Europa, veranderd. Deze verandering is zeker geen verbetering
gebleken. Het heeft de gevaren voor ons allemaal enorm doen toenemen. De
conclusie kan dus alleen maar zijn dat het inderdaad beter was geweest als de
Muur was blijven staan. Natuurlijk is de geschiedenis niet terug te draaien, en
moeten we het doen met de dag van vandaag. Maar het hysterische gedoe rond de
Duitse “eenheid” moet wel een waarschuwing voor ons allemaal zijn. Waakzaamheid
blijft geboden, altijd en overal.
